euskalkultura.eus

Bide luzea du egina Begoña Echeverria euskal-kaliforniarrak akademia munduan. Soziolinguistika, linguistika historikoa, antropologia eta hezkuntzari buruzko hamar gehi bat artikulu idatzi ditu eta, azkenengoan, “euskal kantutegian eta hamazazpigarren mendeko Inkisizioaren paperetan sorginak nola aurkezten diren” konparatzen du, Euskalkultura.com-i esan dionez. Baina, antza, bazuen gai horretaz zer gehiago kontatu. Izan ere, horren gainean idatzi baitu bere lehenengo nobela.

Ander Egiluz Beramendi/Estatu Batuak. Renoko Euskal Ikasketen Zentroak argitara emandako azken liburua da The Hammer of Witches (Sorginen mailua), Noka musika taldeko kide ere baden Begoña Echeverriak idatzia. Besteak beste, Basquebooksen eta Amazonen dago liburua eskuragarri.

-Liburuaren izena, “Sorginen mailua”, bi modutan uler daiteke: Sorginek pairatutako zigorra bezala eta Inkisizioaren kontrako sorginen mendekua legez. Nahita bilatu zenuen anbiguotasun hori?

-“Mendekua” hitza baino “justizia” erabiliko nuke nik. Baina irakurleak berak erabaki beharko du zein den izenburuaren irakurketa zuzena!

-Nobelan, bere amaren ohoreagatik egiten du borroka emakume batek. Zergatik nahi izan zenuen istorio hau kontatu?

-Euskal immigranteen alaba izanik, Euskal Herriko sorginkerien inguruko ideia lauso batekin hazi nintzen. Sorginen eta euren bihurrikerien inguruko istorio eta kantu asko entzun nituen txikitan baina inoiz ez nituen kontu horiek 1610ean, Logroñon (Espainia), sorginen aurka egindako epaiketarekin lotu. Nahiz eta sorginetariko asko nire familiaren jaioterria den Baztangoak ziren. Gerora piztu zitzaidan zer eta zergatik gertatu zen jakiteko gogoa.

-Nobela lau mende atzera girotzerako orduan zein izan da erronkarik handiena ?

-Xehetasunetan zorrotza izatea izan da erronkarik handiena. Garaiko dokumentuak ikertzen eman nuen denbora asko eta bereziki lagungarriak izan zitzaizkidan Gustav Henningsen-en The Witches Advocate (Sorginen abokatua) eta The Salazar Documents (Salazar dokumentuak). Urte haietako etxe eta elizen inguruan ere asko informatu behar izan nintzen, zerabiltzaten gailu, artelan eta altzarien inguruan, bai eta esangura erlijiosoa zuten bitxien inguruan, horrek adierazten baitzuen zein aldetakoa zen pertsona. Oso garrantzitsua zen hori.

-Zergatik aukeratu zenuen istorio hau?

-Espainiako Inkisizio garaian girotua dago, jazarpena eta tortura nonahi zegoen garai batean, eta beharrezkoa zen horren inguruan idaztea. Horiek izan dira, gainera, idazteko orduan pasarterik eta zailenak.

-Ba al dago 'sorginik' egun? Eta egotekotan, zeintzuk dira? Eta zein litzateke Inkisizioa?

-Esaera zaharrak dio, sorginez, “direnik ez da sinestu behar, ez direnik ez da esan behar”. Hala ere, arriskatuko naiz eta sinesten ez dudala esango dut. Tamalez, egon badaudenak dira garai latzetan sorgintzat hartu ohi diren norbanako ahulak: ume bat hiltzen denean edo uzta txarra denean edo gauzak norbaitek nahi duen moduan ez dabiltzanean. Eta zentzu horretan, askok imajina ditzakegu sorgin izateagatik kondenatuak izan gintezkeen hainbat egoera. Onartzen zailagoa zaiguna da, beldurrak eta desesperazioak bultzatuta, besteak kondenatu eta inkisidore ere bihur gaitezkeela.

-Noka musika taldeko kide ere bazara eta kantu askotan 'emakumeen arteko euskara'tzat har genezakeen nokaz abesten duzue. Abesti berriren baterako ideiarik eman al dizu liburua idazteak ala, alderantziz, kantu batean sartzeko sakonegia zen gaia?

-Milesker Noka aipatzearren. Taldearen webgunean ikus daitekeen legez, euskara jakin horretan abesten dugu. Nokarekin abesten ditudan kantu batzuk sartu ditut nobelan eta abesti berri batzuk ere idatzi ditut (zuzenagoa litzateke esatea pertsonaiek idatzi dituztela) hainbat pasarte azpimarratzeko. Badago bat, bereziki, nobela erabat laburtzen duena. Nokaren hurrengo diskoan aterako da, gainera. Andréa Bidart eta Cathy Petrissans-ekin (taldeko beste bi kideak) batera idatzi ditut gai honen inguruan beste zenbait kantu. Polita da ikustea nola alde sortzaileak eta alde akademikoak elkar laguntzen duten.